SKP-KGT van start!

SKP-KGT, zeg je? Jep, de afkorting voor SpiegelKarperProject Kanaal Gent – Terneuzen.

In de spiegel van de maand mei 2019 ‘De Zilte Vlaming’ werd het al aangekondigd: er was een aanvraag ingediend voor een uitzetting op het KGT. Zonder grote tegenslag zou er kunnen worden uitgezet in de winter van 2020-2021. Tegenslag bleef uit en afgelopen weekend was het zover.

Situering

Het Kanaal van Gent naar Terneuzen is de verbinding tussen de stad Gent in België en de Westerschelde ter hoogte van Terneuzen in Nederland.  De lengte bedraagt ongeveer 32 kilometer, waarvan zowat de helft op Nederlandse grond. De gemiddelde breedte is 140 meter. Omgerekend zo’n 450 hectare kanaal. Tellen we daar de dokken bij op, resulteert dit in een totale oppervlakte van zowat 620 hectare.

Zoet, brak, of toch zout?

Via de Westerschelde heeft het kanaal Gent – Terneuzen een ‘rechtstreekse’ verbinding met de Noordzee. De verbinding tussen de zoute Westerschelde en het in principe zoete Kanaal van Gent – Terneuzen wordt momenteel gevormd door drie parallelle schutsluizen bij Terneuzen: de Westsluis bestemd voor de zeevaart, de Oostsluis bestemd voor de binnenvaart en de Middensluis. Die Middensluis is de oudste van de drie en wordt momenteel vervangen door een nieuwe grotere sluis vergelijkbaar met het formaat van bijvoorbeeld de sluizen bij IJmuiden en Antwerpen. Deze sluizen worden druk gebruikt, vele tienduizenden schepen passeren er jaarlijks onderweg naar de havens van Terneuzen en Gent.

Bovenstaand zorgt voor verzilting van het ‘zoete’ kanaalwater. In de winter is die verzilting eerder laag, dankzij de hoge waterafvoer richting Westerschelde. In de zomer vormt zich een zouttong, die zich tot in Gent uitstrekt. Die zouttong is zwaarder dan zoet water, dus ook hoe dieper hoe zouter.

De metingen van het meetnet Kanaal Gent-Terneuzen van HMCZ geven een zeer duidelijk beeld van de variatie van het zoutgehalte in het kanaal Gent-Terneuzen. Bijgaand grafiekje is dan ook de logica zelve: hoe verder je (meer richting Gent dus) gaat meten, hoe lager het zoutgehalte.

Kansen voor een SKP

Ons veranderende klimaat, met meer periodes van droogte, zal in de toekomst voor nog meer verzilting gaan zorgen, en niet alleen op het kanaal Gent – Terneuzen. We herinneren ons bijvoorbeeld allemaal nog de droge zomer van 2018, toen het IJsselmeerwater te zout werd om er nog drinkwater van te maken.

Een Spiegelkarperproject op het kanaal Gent – Terneuzen met volledige monitoring, dus inventariseren en opvolgen van de individuele karpers door terugmeldingen van vangsten, kan in Vlaanderen als een pilootproject fungeren om een indruk te krijgen van de mogelijke effecten op de overleving groei en migratie van karpers in dit brakke water. In Nederland werd er al eerder uitgezet op (licht) brak water. Zo zijn er uitzetlocaties van SKP Friese boezem dichtbij de Waddenzee, maar ook op ’t Haringvliet (SKP Benedenrivieren). Flink wat jaren terug publiceerde de BVK trouwens nog een fascinerende spiegel van de maand met flinke zouttint. Klik hier om doorgelinkt te worden naar dat artikel.

Terugmeldingen kunnen ons antwoorden geven op de volgende vragen:

• Hoe is de groei van de projectspiegelkarpers op KGT in vergelijking met projectspiegelkarpers vanop zoet water (verschil in voedselaanbod – soort voedsel)?
• Hoe is de migratie/trekgedrag van projectspiegelkarpers? Is deze periodiek/seizoensgebonden? Zoutgerelateerd? Is er sprake van een pendelbeweging?
• Wat is zowat het maximale zoutgehalte waarin karper zich spontaan beweegt?
• Hoe groot is het gevaar van uitspoelen en niet meer terug kunnen keren?

Naast het feit dat de projectspiegelkarpers als ‘marker’ van de populatie fungeren, zorgen ze uiteraard ook voor een grotere diversiteit. Op vandaag overheerst in dit kanaal het type verwilderde schubkarper.

Uitzetten maar

Op 12 december 2020 was de langverwachte eerste uitzetting. Corten leverde in totaal 130 kg driezomerige spiegelkarper. De inmiddels gekende Tsjechen. Vissen met een gemiddeld gewicht dat tussen de 1.5 en 2.5kg schommelde. Om eventuele verplaatsingen van karper vanaf het begin al goed te kunnen volgen, werd er op twee plaatsen uitgezet. 40kg werd ter hoogte van Rieme (vlakbij de Nederlandse grens, plankfoto met R voor het nummer) uitgezet, de overige 90 kg kreeg Gent – Dampoort (plankfoto van D voor het nummer) als uitzetlocatie.

Omwille van corona werd er met een beperkt groepje vrijwilligers uitgezet. Veiligheid voorop, ook voor de uitzetters van dienst!

Marc Paulus neemt het monitoren van dit SKP voor zijn rekening. De BVK kijkt nu al uit naar de eerste meldingen, en later ook de eerste tendensen. Marc kan je bereiken via de bekende ‘social media’, maar uiteraard ook via mail op nightfall1963@gmail.com

Veel succes en plezier, Marc!