Februari 2021: De Dubbele Schubbenkam

De eerste jaren van de Spiegelkarperprojecten werden we ronduit verwend met door de OVB speciaal voor de hengelsport gekweekte Valkenswaarders. Prachtvissen, nee niet qua vitaliteit, vaak ook niet qua bouw en zeker niet qua groeikracht, maar wel qua beschubbing. Nog steeds kijk ik puur voor de beschubbing graag in de archieven van 1998 en 1999. Persoonlijk heb ik een zwak ontwikkeld voor wat in mijn catalogus staat omschreven als ‘Dubbele rij schubben onder de rugvin’. Bij benadering 1 op de 10 had zo’n dubbele schubbenkam, waarbij kleinere (normale) schubben worden afgewisseld met middelgrote ‘accolades’.

Dubbele schubbenkam bij twee Valkenswaarders, uit 1998 en 1999

Het duurde even voor mij begon op te vallen dat zo’n beschubbingspatroon nadien van het toneel was verdwenen. Niet zo heel gek als je weet dat tussen 2002 en 2015 voornamelijk consumptierassen zijn uitgezet in Nederland en België. We werden met z’n allen steeds minder kieskeurig, want ja we wilden toch vlees in de kuip? In het algemeen zijn die voor consumptie gekweekte karpers prima qua weerstand en groeikracht, maar de beschubbing is in één woord ‘een beetje armetierig’, zoals m’n moeder (God hebbe haar ziel) dat vroeger zei over m’n rapportcijfers…

Intussen weten we – nou vast en zeker niet iedereen – dat goede groei en veel schubben op een spiegel prima samen gaan en kunnen we ons hart ophalen aan prachtige Special Carp, eigen kweek van Vandeput en schone Tsjechen.

Brandend lichtje

Afgelopen zomer kregen we via het meldpunt van federatie Zuidwest-Nederland enkele spiegelkarpermeldingen binnen van de Maas. Een paar kale die ik graag overliet aan Ruud Wagner, begenadigd matcher van SKP Nijmegen, maar er zat er ook eentje tussen van Rens van Oort die meteen m’n aandacht trok vanwege, jawel, een dubbele schubbenkam. Dit terwijl de karper qua voorkomen en bouw geen drupje Valkenswaardbloed verraadde.

Rens van Oort met de Spiegel van de maand: ‘De Dubbele Schubbenkam’

Ik was heel benieuwd naar de leverancier van deze spiegel. Was het een toevalstreffer tussen verder kale vissen of zat die beschubbing toch echt in de genen?

Omdat ik de uitzetbestanden van de Maas aardig goed ken en daar niet zo snel dubbele schubbenkammen verwachtte tegen te komen, besloot ik een kijkje te nemen bij het archief van de buren van SKP Maas-Waalkanaal. Bij de lichting Peschkes 2011 zag ik gelijk de eerste grote accolades onder de rugvin. En al op de derde rij trof ik de vis van Rens van Oort.

Bij benadering bleek zo’n 5% van de uitzetters dat jaar een dergelijke beschubbing te hebben. De een wat meer, de ander wat minder accolades, maar het kwam te vaak voor om van toeval te spreken. In 2012 Peschkes kwam het nog meer voor en toen ging er bij mij een lichtje branden.

Andere dubbele schubbenkammen uitgezet door SKP Nijmegen

Peschkes was toch jarenlang de hofleverancier voor De KSN Regio Zwolle geweest? Jullie weten wel, van die lootjes op de karperbeurs. Dan zouden die dubbele kammen ook in bijvoorbeeld de Veluwerandmeren moeten zwemmen. Bij de verzamelde nog-te-matchen terugmeldingen daarvandaan trof ik inderdaad verscheidene grof gebouwde spiegels aan met dubbele kammen.

Onlangs, in december 2020, bracht De KSN Regio Zwolle de plankfoto’s van Veluwerandmeren onder bij de Matching Community. Door drukte kwam ik pas afgelopen maand eindelijk toe aan het sorteren van de uitzetbestanden en jawel hoor, daar had je ze weer, die dubbele schubbenkammen. En ja, alle dubbele kammen in de terugmeldingen bleken tot de uitzetlichtingen van Peschkes tussen 2012 en 2016 te behoren. Overigens: wat een prachtvissen zaten daar tussen! Niet alleen vanwege die schubbenkam, maar ook vanwege de kleur en ja ook zo’n knik achter de kop kan mij best bekoren. Bovendien zijn deze verder vaak vrij kale vissen uitstekend te matchen door die geprononceerde schubbenkam.

Tim Gerritsen met een dubbele schubbenkam van de Veluwerandmeren

Vererving

Hoe dat zit met vererving van dergelijke schubbenpatronen vragen we aan Robert Paul Naeff:

 

“Spiegelkarpers staan bekend om hun unieke schubbenpatroon dat er voor zorgt dat ieder individu herkenbaar en dus uniek is. De variatie in beschubbingspatronen is welhaast onbegrensd. Toch zijn er duidelijke types aan te wijzen. Dit type beschubbing was mij ook al eens opgevallen. Jaren geleden zag ik wel eens foto’s van dit soort karpers in uit het Duits vertaalde artikelen, bijv. in het hengelsportmagazine Beet. Mooie hoogruggige spiegels met die typerende schubbenkam onder de rugvin. Soms zaten die ‘accoladeschubben’ ook nog wel eens onderaan de buik van staartwortel naar kieuwdeksel. Vandaag de dag blijkt dit oude ‘ras’, waarschijnlijk nog altijd te bestaan, gezien het relaas van Joris. En dat wordt bevestigd als je op YouTube filmpjes bekijkt van karpervissen in Oostenrijk. Het vermoeden rijst daarom dat we te maken hebben met een spiegelkarperras dat zijn oorsprong vindt in de Duitstalige landen in Europa.

Printscreen van een filmfragment van een karpersessie van Steve Briggs in Oostenrijk (Wat een accolades!)

Kiprichnikov toont in zijn boek ‘Genetic Bases of Fish Selection’ uit 1981 een duidelijke afbeelding van zo’n spiegelkarper met dubbele schubbenkam, wat laat zien dat het een schubbenpatroon betreft dat waarschijnlijk min of meer vastligt.

Verschillende karakteristieke schubbenpatronen met in het midden de dubbele schubbenkam

De precieze genetische code is moeilijk te geven. Kiprichnikov houdt het op ssnn en dit genotype staat voor spiegelkarpers met schubbenpatronen die variëren van bijna kaal tot min of meer volschub, met alles er tussen in. De specifieke schubbenpatronen, zoals de dubbele schubbenkam, wijzen erop dat er meer genen betrokken zijn bij de totstandkoming van zo’n patroon. Kwekers kunnen daar wellicht hun voordeel mee doen. Edwin van Egmond van Special Carp liet tijdens een lezing voor de BVK in 2019 bijvoorbeeld weten dat kruisingsproducten van het type spiegelkarper met ‘grote accolade-schubben onder de rugvin’ opvallend vaak veel schubben op de flanken lieten zien.”

 

Robert Paul Naeff

 

Dubbele schubbenkammen kom je ook tegen bij andere bloedlijnen: links een Tsjech via Corten, rechts een Special Carp

Herkomst

Deze ontdekking werpt ook een iets ander licht op het product dat karperkweker/leverancier Peschkes al sinds 2010 levert. Lang werd aangenomen/voorgespiegeld dat deze ‘Fischzucht’ zelf z’n karpers kweekt, maar net als zoveel andere kwekers/leveranciers shopt Peschkes (vooral) bij andere (veelal zeer grote) kwekers. Veel karperwekers/leveranciers zoals Peschkes verzorgen dus alleen de opgroei/opkweek van consumptiekarper of verkopen die direct door.

 

Komen die vissen  dan wel elk jaar uit dezelfde bron? Wij namen lang aan van niet. Veel karperleveranciers gaan immers voor wat er dat jaar goedkoop wordt aangeboden. Juist het feit dat die vrij bijzondere dubbele schubbenkam praktisch elk jaar opduikt tussen de plankfoto’s doet vermoeden dat Peschkes toch behoorlijk trouw is aan één bepaalde bloedlijn, mogelijks zelfs aan één en dezelfde kweker. Robert Paul maakt aannemelijk dat het dan om één of enkele adressen in Zuid-Duitsland/Oostenrijk gaat.

 

Jullie vragen je mogelijk af waarom we, in plaats van af te leiden dat het ongeveer zus en zo zit, niet gewoon aan de leverancier vragen hoe het zit? Geloof ons maar: de meeste leveranciers van (consumptie)karpers hebben bijzonder weinig kaas gegeten van stambomen, bloedlijnen en rassen. Daarnaast laten maar heel weinig karperkwekers en -leveranciers in de eigen keuken kijken. Zo heeft Peschkes zelf de herkomst van de geleverde karper jarenlang verborgen gehouden voor de KSN Regio Zwolle. Wij onderhouden zo veel en goed mogelijk contacten met karperkwekers en –leveranciers, maar onze oordelen over kweekkarpers baseren we liever en primair op SKP-cijfers die we zelf verzamelen over de prestaties (groei, overleving) van uitgezette karpers en op wat we zelf waarnemen door goed te kijken! Als BVK staan we voor gevarieerde karperbestanden. Natuurlijk kunnen ook kale consumptievissen een aanvulling zijn op een bestand, maar wat mij betreft is zo’n dubbele schubbenkam op een verder kale spiegel pure bonus.

 

Joris Weitjens