Augustus 2021: Bens Troetel
Zelf karpers (op)kweken is populair onder karpervissers. Het is ontzettend leuk om te doen en daarnaast ook heel leerrijk. De overerving van spiegelkarpers is even verrassend als boeiend. Ben Scholten is ook zo’n liefhebber van spiegelkarpers en het kweken ervan. Zijn Facebookpagina ‘For the love of mirrorcarp’ heeft (terecht) een zekere faam verworven, maar het was z’n post op ‘Karpers kweken’ die mij op het spoor zette van deze Spiegel van de Maand.
Eigen manier
Onder de amateur karper(op)kwekers heeft ieder zo z’n eigen favoriete manieren en gewoontes ontwikkeld. De meeste amateurs beschikken niet over eigen water en/of ouderdieren. Dan is het vooral een kwestie van goed observeren waar er door welke karpers gepaaid wordt. In het Zuiderpark in Den Haag sloeg Ben drie jaar geleden z’n slag. Daar zwommen een paar mooie spiegels wist hij. De meeste kende Ben van eigen vangsten. Van sommige wist hij ook de achtergrond. Toen Ben op een dag in mei enkele schubs en twee bekende spiegels zag paaien was hij er als de kippen bij om het bevruchte kuit veilig te stellen. Een van de paaiende spiegels was er eentje van de kruising Valkenswaard-Villedon uit 2006. De andere, een kale, was mogelijk een ‘Carpfarm’-vis.
Ben Scholten met de (waarschijnlijke) ouderdieren van het broed
Tussen de 300 visjes die Ben uit het kuit wist op te groeien bleken 50 spiegelkarpertjes te zitten. Veel mooi beschubde ertussen, maar ook eerder kale. Logisch met zulke ouderdieren. De karpertjes groeiden op in een grote bak bij Ben. Al snel viel het Ben op dat er één duidelijk afwijkende spiegel tussen zat.
De vingerlingen van de kweek met boven in het midden Bens kleine blauwe troetel
Ben vertelt: “Dit kleine visje had destijds een heel moeilijke periode. Hij of zij was anders dan de andere. De kieuwdeksels bleven heel lang doorzichtig waardoor het leek alsof deze rode wangen had, maar in feite was dit de binnenkant (de kieuwen) die je zag. Zijn broertjes en zusjes groeiden veel harder en zagen in dit visje wel een lekker hapje met als gevolg dat de staart eraf werd gevreten.
Even twijfelde ik om het visje uit zijn lijden te verlossen, maar iets in mij wilde de vis toch een kans geven. Ik plaatste de vis in een apart aquarium en binnen een paar maanden groeide niet alleen de staart helemaal terug, maar maakte de vis ook een inhaalslag in groei!”
Ben Scholten
Commentaar
Ik herkende Bens troetel gelijk als een zogenaamde blauwling: een afwijking in kleur als gevolg van het (nagenoeg) ontbreken van pigment. Bij karpers komt dat relatief vaak voor. Het maakt de vis op jonge leeftijd voor een deel doorschijnend en juist die eigenschap van cellen wordt tegenwoordig ook bij mensen toegepast in de medische wetenschap. Op internet las ik: ‘Wetenschappers van de Ludwig Maximilians Universiteit in München ontwikkelden een speciaal oplosmiddel om organen zoals hersenen en nieren transparant te maken.’
Mysterie van de verdwijnende blauwlingen
Door verschillende bronnen wordt erop gewezen dat deze afwijking vooral en misschien wel uitsluitend voorkomt bij jonge vissen. Zijn die blauwlingen dan niet levensvatbaar of is er toch iets anders aan de hand? Ik werd op het spoor gezet van de verklaring door (toch weer) het voor uitzetting fotograferen van karpers. In een eigen kweekproject troffen we in verschillende kweken relatief veel blauwlingen aan die we als k3 op groter water uitzetten. Bij terugmeldingen van die vissen vroegen we ons keer op keer af of het eigenlijk wel om blauwlingen ging of dat we het bij uitzetting toch verkeerd hadden gezien?
Blauwling uit eigen kweek op latere leeftijd (Foto: Andres de Rouville)
Met behulp van het verhaal van Ben en zijn troetel kunnen we deze vragen nu perfect beantwoorden.
Bens troetel als k3
Heel goed te zien is dat in de loop van twee jaar de kleur verandert en bovendien de doorschijnendheid verliest. Het blijft qua kleur een bijzonder visje, maar zonder voorkennis zou je als je de vis als k3 voor het eerst zou zien niet gelijk aan een blauwling denken.
Inmiddels let ik al een tijdje extra op het uiterlijk van volwassen blauwlingen. Het vergt training en zonder uitzetfoto’s zal vast niet iedereen je geloven, maar de verdenking van (voormalige) blauwling heb ik steeds vaker.
Blauwling in de fase dat de kieuwen nog net doorschijnend zijn
Als die verdenkingen kloppen betekent dit dat blauwlingen zich best vaak ontwikkelen tot weliswaar bijzonder gekleurde, maar vitale karpers!
Herwonnen staart
En dan nog die staart van Bens troetel. Van hagedissen weten we wel dat ze hun staart kunnen afwerpen en dat-ie dan weer geheel aangroeit. Van vissen is dat aangroeien minder bekend. Toch kennen we van de SKP’s sterke staaltjes van regeneratie (klik hier). Bens troetel maakt het echter wel heel bont. De gehele staart plus zo te zien een stukje staartwortel was finaal weg na de aanslagen van z’n broertjes en zusjes, maar als je de vis nu, twee jaar later ziet geloof je dat echt niet. Ik heb een beetje zitten grasduinen in de literatuur en kwam daarover wel een en ander tegen. Hoe jonger de vis hoe groter de kans op mooi herstel. Toch is het heel opmerkelijk, zeg maar gerust wonderlijk, dat bij Bens troetel de gehele staart zonder duidelijke vervormingen weer is aangegroeid. In de filmpjes die Ben ons stuurde van z’n troetel is goed te zien dat de staart weliswaar prima functioneert maar toch zie je, zeker in het eerste filmpje, dat de staart niet geheel natuurlijk beweegt. (Net) geen hagedis dus…
Stardust
Ben attendeerde ons op nog een bijzonderheid van z’n troetel. ‘Waar de vis vanaf het begin vrij kaal was (één schub aan de ene kant en drie aan de andere kant) wordt de vis mooier en mooier door de ontwikkeling van honderden mini schubjes. Het zogenaamde stardust.’ Ik kende die benaming niet voor ‘parelmoerschubjes’ bij spiegelkarpers, maar het is wel toepasselijk. Overigens weten we uit ervaring dat die parelmoerschubjes onder invloed van het milieu kunnen komen en ook weer gaan.
Hoe dan ook, Bens troetel mag gezien worden en we zijn erg benieuwd hoe het deze vis de rest van z’n leven vergaat.
Houd ons op de hoogte Ben!
Joris Weitjens
