Augustus 2019 – De Trapspiegel

We hebben het met z’n allen vaak over ‘open water’ alsof alle water bereikbaar is voor vis, maar niks is minder waar. Het water stroomt niet zo vrijelijk naar zee als het deed voor wij mensen ons er mee gingen bemoeien. Alle rivieren in Europa zijn zo’n beetje beteugeld en opgehakt in stuwvakken. Zeker als het hoogteverschil groot is, is de dynamiek opgeofferd aan scheepvaart die gebaat is bij niet al te veel stroming en een beheersbaar waterpeil. Maar zelfs polders zijn vaak opgehakt in talloze peilvakjes met schotten ertussen.

Menig karpervisser zal zich bij het zien van een stuw wel eens afvragen: zouden hier karpers op- of af kunnen? We weten allemaal hoe goed karpers kunnen springen, maar zou die vaardigheid ook toereikend zijn om dergelijke obstakels te overwinnen? Nu naar de Spiegel van deze maand.

In februari 2016 zette de karpercommissie van federatie Midwest-Nederland samen met de plaatselijke hengelsportverenigingen de eerste gemonitorde spiegelkarpers uit in de Eem en het Valleikanaal. Eén van de vier uitzettingen vond plaats in de Eem zelf. De Eem heeft hetzelfde peil als de Zuidelijke randmeren (Gooimeer, Eemmeer) en het Markermeer. De andere drie uitzettingen werden gedaan in het Valleikanaal in hoger gelegen stuwvakken.

In juni van dit jaar kregen we bij SKP- Zuidelijke Randmeren enkele meldingen van een enthousiaste en vooral ook geïnteresseerde karpervisser. We zijn blij met alle melders en meldingen maar geïnteresseerde melders hebben een streepje voor. Klein nadeel zit er ook aan: ze popelen vaak om nieuws over hun melding. “Heb je al een match?” Dat lukt niet altijd. Laurens Hop had mij eind juli twee behoorlijk kale  vissen gemeld van de Zuidelijke Randmeren die twee voorlopige ‘nieten’ opleverden.

Half augustus deed Laurens samen met z’n neef opnieuw een poging aan het prachtige Eemmeer. Midden in de nacht was het raak met onder meer een mooie jonge spiegel en in de vroege ochtend haakte Laurens een nog fraaiere spiegel.

Laurens Hop met de eerste spiegel van de sessie: een Tsjech uit november 2016

Laurens Hop met de eerste spiegel van de sessie: een Tsjech uit november 2016

Bij het zien van z’n meldingen had ik goede hoop op snelle matches. Dat viel tegen. Bij de eerste moest m’n matchmaat Tim Frijters me helpen, de tweede was onvindbaar tussen de plankfoto’s van de Zuidelijke Randmeren. Ik herinnerde me gelukkig al snel het vrij nieuwe SKP- Valleikanaal/Eem van federatie MidWest-Nederland waarvan de matching sinds kort bij de Matching Community is ondergebracht. In dat archief was het al snel bingo! Om Laurens niet langer te laten wachten mailde ik ‘m gelijk de plankfoto van SKP Eem/Valleikanaal. Hij wilde echter graag weten waar de vis dan precies was uitgezet en toen pas begon ik me af te vragen of de vis niet van een hoger gelegen stuwvak kwam.

Jorke Wessels van Midwest Nederland gaf me de bevestiging. De vis was in het kader van SKP Eem en Valleikanaal boven de stuwen in Amersfoort uitgezet.

Dit plaatje van een spiegel bleek de no. 13 uit Amersfoort. Een door Vandeput geleverde nieuwe stijl-Valkenswaarder

Dit plaatje van een spiegel bleek de no. 13 uit Amersfoort. Een door Vandeput geleverde nieuwe stijl-Valkenswaarder

Hoe zou deze vis beneden zijn gekomen?  Het gaat In dit geval om migratie ‘naar beneden’. Het Valleikanaal ligt immers hoger dan de Eem/Randmeren. Maar hoe hoog zijn die stuwen eigenlijk? En is dat de enige manier, nog los van een (onwaarschijnlijke) verhuizing door hengelaars, om beneden te komen? Bij het schrijven van dit commentaar liep ik tegen zoveel vraagtekens aan, waar ik zelfs met Googelen niet uitkwam, dat ik besloot de situatie met eigen ogen te bekijken in Amersfoort. Half uurtje met de intercity.

 

De eerste twee stuwen bleken veel hoger dan ik had gedacht. Het water viel bijna een meter naar beneden! Ik kon me eigenlijk niet voorstellen dat een flinke karper dat ‘vrijwillig’ zou doen, maar bij een hoog debiet (de hoeveelheid water die wordt afgevoerd) kan dat natuurlijk best gebeuren.

Verval van bijna een meter

Verval van bijna een meter

Twee zwervers op een bankje naast de tweede stuw wisten het wel: “Ja die vissen worden meegevoerd en vallen zo naar beneden. Kijk maar naar beneden hoeveel vis daar zit.” Inderdaad zwom er een flinke school rietvoorns. “Ja het is een echte rivier hè,” voegden ze er wijsneuzerig aan toe.

 

 

Maar een oorspronkelijke rivier is toch echt wel wat vriendelijker voor vis. Een weg terug leek mij hier zelfs voor een zalm onmogelijk. En vooralsnog geen spoor van een voorziening voor vismigratie. Zou dat niet betekenen dat met een beetje pech een stuwvak leeg zou lopen (met vis)? Het SKP hogerop zou dan toch een twijfelachtig kantje krijgen. Na twintig jaar SKP-monitoring weten we echter wel dat het gros van de uitgezette karpers in open water een band houdt met de uitzetomgeving. Maar dan moeten ze dus wel terug kunnen keren!

 

Bij de laatste wat grotere stuw zag ik aanvankelijk ook slechts een dubbele ‘waterval’. Wat me wel opviel was dat zich daar een rooster bevond voor de stuw. Daar kon zeker geen grote vis doorheen. Toch lag juist deze stuw het dichtst bij de uitzetplek. Dit was dus waarschijnlijke de stuw waar de vis van Laurens doorheen/overheen was gegaan. En toen ineens zag ik het! Precies tussen de watervallen in bevond zich een betonnen koker waar het water trapsgewijs naar beneden kwam. Dus toch een vispassage! Jawel! Dat betekende niet alleen dat deze vis hoogstwaarschijnlijk deze weg naar beneden had gekozen, maar meer nog: ook de mogelijkheid heeft om via dezelfde weg terug te keren!

 

De stuw bij het Valleikanaal met in het midden de vistrap.

De stuw bij het Valleikanaal met in het midden de vistrap.

 

Ik slaakte tot m’n eigen verbazing een zucht van verlichting. De BVK heeft als slogan: ‘Ruimte voor karper!’ Ja vat dat gerust op als waarschuwing tegen overbezetting van wateren. Maar je mag de slogan ook best vertalen als: karper de ruimte bieden om z’n natuurlijke gedrag te vertonen. Vispassages tussen stuwvakken, maar ook tussen polder en boezemwater, helpen (onder meer) karper daar enorm bij!

 

Het wordt al bijna een gewoonte om een voorspelling te doen over de volgende move of moves van de Spiegel van de maand. Het zou mij helemaal niet verbazen als de vis van Laurens ooit besluit de 25 km Eem in omgekeerde richting te zwemmen en in Amersfoort de trap terug te nemen naar het uitzetgebied boven de stuw.

 

Joris Weitjens

 

Naschrift

Het is een goede gewoonte om een Spiegel van de maand voor publicatie nog even te laten bekijken door de melder en door Filip (Matthys) en Robert Paul (Naeff). Zowel Filip als Laurens vroegen zich hardop af hoe een volwassen karper deze vistrap zou moeten nemen? Op de foto staat er maar een dun laagje water op de trap. Ik wees erop dat de waterstanden nog steeds erg laag zijn. Gelet op de algen-afzet op het beton zeker 50 cm lager.

Op zoek naar een foto of filmpje van een hoog water-situatie trof ik op internet dit fascinerende filmpje van Jan Kamman (Sportvisserij Nederland) bij nota bene precies dezelfde stuw!

Wat moet je daarvan denken? Die windes nemen dus niet netjes de trap maar, met weinig resultaat,  de stuw zelf! Zijn die windes blind of achterlijk dat ze de trap negeren of vinden ze springen gewoon leuker? En zouden karpers wel zo verstandig zijn de trap te nemen. Robert Paul en ik geloven er, overtuigd van de (spring) kracht van karper, wel in dat karpers daar hoe dan ook (weer) boven kunnen komen. Filip zet voorlopig in op een ‘no-return’ van de Trapspiegel! Hoe we er achter kunnen komen behoeft geen nadere uitleg: Blijf ze melden!

FacebooktwittermailFacebooktwittermail