Oktober 2017 – Naeffje’s roots

Zo eens in de zoveel tijd is er een karpervisser die mij mailt dat Naeffje nog leeft. Meestal wordt de roemruchte spiegel gesignaleerd in afgesloten plassen. Niet eens zo heel gek. Dergelijke asociale overzettingen komen vaker voor maar op voorhand ben ik naast nieuwsgierig vooral sceptisch.

Ik ben natuurlijk zelf mede debet aan de mythische proporties van de spiegelkarper die met z’n 22.2 kg al sinds 1988 de zwaarste, gekende, spiegelkarper is van de Amstelboezem. Als ik m´n eigen schrijfsels over deze vis optel, kom ik gemakkelijk aan de tien in liefst drie verschillende boeken en de nodige magazines. Hoewel ik al een tijdje dacht over de fascinatie met deze vis heen te zijn, schieten me de laatste tijd toch weer dingen te binnen die nieuw licht op de zaak werpen. Met name over de identiteit, de roots van Naeffje, ben ik in de loop van de tijd door de resultaten van SKP-monitoring heel anders gaan denken. Om trouw te blijven aan de opbouw van deze rubriek zal ik mijn gedachten daarover in het commentaar bespreken.

Een van de vermeende Naeffjes van de afgelopen vijf jaar

Naeffje is voor het laatst gemeld in 1989. Dat is al bijna 30 jaar geleden! Hoewel een leeftijd van een jaar of 50 bij karper zeker mogelijk is, zijn in open water bij mijn weten nooit karper van dergelijke leeftijd gevangen. Om de waarheid te zeggen heb ik sterk het idee dat Naeffje kort na de laatste vangst in het Tweede Veld bij Nieuwegein in mei 1989 het hoekie om is gegaan. De hengeldruk nam juist in die jaren flink toe en dit soort makkelijk te haken vissen ontgaan je dan zeker niet, maar het bleef muisstil.

 

Met de BVK hebben we net onze lijst uitzettypen van spiegelkarpers geüpdatet de moeite waard om te kijken of Naeffje ergens in past. Hoewel ik eerder erop uit kwam dat Naeffje mogelijk een nazaat van ‘Heidemijers’ was, geloof ik niet meer in zo´n stomtoevallige kruising. Naeffje lijkt ook eigenlijk in in geen enkel opzicht op een wilde (in de natuur geboren) spiegel. Ook duidelijk is dat Naeffje totaal niet lijkt op de doorsnee spiegelkarper die in de jaren 1960/1970 door de OVB werd gekweekt. Hoewel er best nog veel bloed van consumptierassen in die bloedlijn zat, ging het steeds om Duitse slankere consumptierassen.

Knik

Naeffje lijkt echter niet erg op een gemiddelde Duitser. Hoog gebouwde spiegels kom je bij veel bloedlijnen tegen, maar zo’n knik, geaccentueerd door een relatief kleine kop, is niet alleen on-Valkenswaards het is ook on-Duits. De bouw van Naeffje is veeleer karakteristiek voor Boheemse/Hongaarse bloedlijnen. Karpers met een ‘Boheemse knik’ zwemmen in Nederland thans meer rond dan ooit tevoren. In de jaren 1980 en 1990 was Naeffje zo ongeveer de enige spiegel in de Amstelboezem van De Lek tot aan de Noordzee, met zo’n knik en bouw!

 

Dé Naeffje en ik aan de Derde Diem, bijna 30 jaar geleden

 

Ook de beschubbing van Naeffje is trouwens niet direct Duits te noemen. Eerder Villedon-achtig. Wie zou dergelijke vissen hebben uitgezet? Of was het er toevallig één uit een tuinvijver? Mogelijk, maar er is een mogelijkheid die wat mij betreft meer voor de hand ligt.

 

Ook in de jaren 1970/1980 werd door de OVB bij een mislukte karperkweekoogst uitgeweken naar consumptiekwekers in het buitenland, onder meer in Frankrijk. En ook toen al overheersten daar de bloedlijnen voortgekomen uit het Boheemse ras.

 

De knik bij Special Carp is heel vaak aanwezig

 

Stel dat Naeffje afkomstig is van zo’n leverantie dan blijft de vraag waar en hoe Naeffje in de boezem terecht is gekomen? Ook hier kunnen we met de kennis die we bij de BVK hebben wel wat uitgebreider en onderbouwd over speculeren dan tien jaar geleden.

Uitgezet of overgezet?

Georganiseerde uitzettingen in open water kwamen voor 1998 alleen per vergissing voor dus denk je al snel aan een overzetting. Belangrijk kenmerk van overgezette karpers is dat ze langdurig ´onaangepast gedrag´ vertonen. Heel vaak gevangen/gehaakt worden is daar een kenmerk van. Dat is meer dan duidelijk bij Naeffje. Voor de geringe hengeldruk die toen gold werd Naeffje erg vaak en gemakkelijk gevangen. Een ander kenmerk van overzetters is dat een behoorlijk deel van deze vissen uitzonderlijk snel groeit in hun nieuwe, rijkere omgeving. Ook dat komt overeen met het geval Naeffje.

 

Maar als we mogen aannemen dat Naeffje is overgezet probeer ik me gelijk een beeld te vormen hoe dat gegaan is: wie heeft Naeffje ooit overgezet en waarom en waar?

Ingeving

Gezien onze kennis van migratie door de SKP-monitoring is de kans aanzienlijk dat Naeffje in de buurt van de eerste vangplekken tussen 1981 en 1988 ‘het Nieuwe Diep’ en ‘De Diemen’ is overgezet. Toen schoot me het bestaan van de Flevoparkvijver te binnen. Eerder genoemd in Spiegel van de maand (De Lange). Dit is een door uitzettingen overbezette vijver die grenst aan het Nieuwe Diep.

 

De Flevoparkvijver: door de bomen schemert het Nieuwe Diep
Toen ik als twintigjarige in 1980 naar Amsterdam verhuisd was ontdekte ik al bij m’n eerste verkenningstochten deze vijver. In gesloten tijd voerde ik daar de karpers met brood . Er zaten vrij veel spiegels bij. Het was daar verboden te vissen of je moest oud of invalide zijn, maar er werd wel degelijk ook door jonge jongens gevist. Ik beheerste me. Maar stel dat ik daar toen een spiegel had gevangen. Best grote kans dat ik de karper in het 75 meter verderop liggende Nieuwe Diep had overgezet…

 

Die gedachtegang volgend schoot me nog iets te binnen. In 2002 werd de Flevoparkvijver afgevist en mochten de spiegelkarpers meedraaien in het AHV- SKP. In 2006 kwam er een melding van spiegel met een knik van 11.5 kg. Na veel zoekwerk bleek deze vis afkomstig van de overzetting uit…. het Flevopark. En nu ik die foto’s van de atypische spiegel nog eens bekijk zie ik zeker overeenkomsten met bouw en beschubbing van Naeffje.

 

De overgezette ‘Flevoparkhongaar’ werd in 2010 gevangen in Het Dieen door ons geretourneerd

Het ligt natuurlijk niet voor de hand dat deze vis een ‘teilgenoot’ van Naeffje is geweest- ik zie er althans geen (minimaal) veertigjarige in maar het is wel duidelijk dat in deze vijver bijzondere uitzettypes rond hebben gezwommen.

 

De kans dat de laatste puzzelstukjes in de geschiedenis van Naeffje worden gelegd is niet groot, maar ik vrees dat wat mij betreft het boek nog steeds niet is gesloten. Laat me vooral weten als het verveelt…

 

Joris Weitjens

 

FacebooktwittermailFacebooktwittermail