Overleving en Sterfte
Karper staat bekend als een taaie vis, die lang buiten water kan en tegen een stootje kan. Bovendien is bekend van karpers dat ze in bepaalde omstandigheden (zeer) oud kunnen worden (ruim 70 jaar). Dat doet algauw vermoeden dat het wel meevalt met de uitval binnen een karperbestand en dat eventuele maatregelen om het bestand aan te vullen niet nodig zijn. Een andere benadering zet je al snel aan het denken. Wie weleens bevruchte eitjes van karpers in een emmer mee
naar huis heeft genomen weet hoe vruchtbaar karpers zijn. In een kwekerij wordt niet zelden met twee karpers een gehele kweek opgezet van wat twee zomers later enkele tonnen aan karpers van 1 kilogram het stuk oplevert. Het is duidelijk dat de uitval al vanaf dag 1 gigantisch is. Vooral in natuurlijke omstandigheden, maar eveneens in de kwekerij.
Vanuit het perspectief van karperbeheer is het natuurlijk heel belangrijk om een inschatting te kunnen maken wat betreft overleving van uitgezette vissen. Heel lang is in Nederland 5% sterfte aangehouden. Die 5% per jaar kwam van de OVB maar het is niet duidelijk of dit op basis van onderzoek is vastgesteld. Aan de hand van de resultaten van Spiegelkarperprojecten (SKP-en) kunnen we constateren dat de uitval van k2 (tweezomerig) vissen veel groter is dan van k3, terwijl k1 visjes het in bijna alle omstandigheden zeer moeilijk hebben. Lang werd aangenomen dat predatie door snoek, meerval en aalscholver bepalend was voor de grotere uitval bij jongere vissen (k1 en k2), simpelweg omdat k3 vissen te groot zijn om gepakt te worden. Het lijkt er sterk op dat los van gewicht en lengte van de uitgezette vissen de uitval onder jongere vissen veel groter is. Met name in de eerste winter en lente na uitzetting is de uitval vaak enorm en dan vooral van k2 vissen ongeacht de grootte. K3 vissen doen het een stuk beter. Je zou kunnen zeggen dat de natuurlijke selectie tussen k1 en k3 vis nog uiterst actueel is en daarna snel minder wordt. De uitval van karpers tussen k4 en k15 is, uitgaande van gemiddelde omstandigheden, gering en waarschijnlijk in bijna alle omstandigheden minder dan 5% per jaar.
Door SKP-en gevonden factoren die de overleving van pas uitgezette karpers substantieel beïnvloeden zijn:
- Beschadigingen en stress bij uitzetting
- Karakter (kwaliteit) van het uitzetwater
- Leeftijd van de vissen
- Weerstand en conditie van vissen bij levering
- Genetische component (Valkenswaardvissen zijn kwetsbaarder dan Duitse vissen)
Zeer interessant is ook de vraag hoe lang karpers leven. En dan vooral vanaf 10 jaar na uitzetting. We kennen genoeg voorbeelden van oude en stokoude karpers (denk aan de vissen uit Redmire Pool), maar vanaf wel moment moet je als beheerder rekening houden met sterk verhoogde uitval door ouderdom? Het lijkt er sterk op dat het karakter van de watersystemen waarin karpers leven zeer bepalend is. In afgesloten vijvers met een (zeer) laag visbestand en een goede waterkwaliteit is de levensverwachting het hoogst. Hier zal de toename van uitval gemiddeld pas boven de 30 jaar optreden, terwijl in overbevolkte systemen de cyclus van een karper veel korter is. Opvallend is ook dat op onze grote watersystemen nog geen (gedocumenteerde) karpers zijn aangetroffen van ouder dan 25 jaar. De beperkte(re) levensverwachting kan liggen aan de vaak wisselende (voedsel)omstandigheden, maar evenzeer aan vervuilde waterbodems.
De leeftijd van karpers valt af te lezen aan de groeiringen op gehoorbeentjes, maar daarvoor zal de karper dood moeten zijn. Overigens, juist als karpers echt oud worden stagneert de groei (meestal) en ontstaan er dus geen groeiringen. Ook schubben hebben ringen, het lezen ervan is echter nog lastiger en daarmee dubieuzer. Wel betrouwbaar is de monitoring van SKP-en. We zijn heel benieuwd wat dat de komende tientallen jaren voor informatie gaat opleveren over leeftijd van karpers.
Wezenlijke (BVK) vragen met betrekking tot overleving en sterfte
- Wat is bij een kosten-baten analyse de beste keus voor een uitzetkarper? Hoe groot? Welk type?
- Welke inrichtingsmaatregelen zijn nuttig om de overleving (opgroei) van karperbroed te bevorderen?
- Wat zijn met het oog op overleven van de eerste winter de meest ideale plekken en manieren om karpers uit te zetten?
- Gaan projectspiegels van nu de initiatiefnemers van SKP-en overleven?
Bronnen en relevante artikelen