Juli 2019 – Dé Zwerver

Eind juni 2019, we hebben er een paar hete dagen opzitten. Dimitri Verschaeve post twee foto’s op de B.V.K. terugmeldpagina (Facebook) van een gevangen spiegelkarper op de Watersportbaan te Gent. Littekens verraden een recent paaifestijn. De foto’s zijn vanop een afstandje genomen, en de hoogstaande zon maakt de plaatjes er niet meteen scherper op. Bij het screenen bots ik op enkele mogelijke matches! Je moet weten dat de regio Gent zoetjesaan een knooppunt voor karper wordt. Spiegels (maar uiteraard ook schubkarpers) vanop de Leie, de Schelde, het kanaal Gent – Oostende en uiteraard de Watersportbaan lijken er wel af te spreken. ‘Meet and greet’! Waarna ze weer uitzwermen, en soms ook spoorloos verdwijnen. Om maar te zeggen, meerdere mappen met plankfoto’s passeerden de revue. Ik deel vervolgens mijn onzekerheid op de facebookpagina…

Een melding van Dimitri, niet meteen de scherpste plaat…

Een melding van Dimitri, niet meteen de scherpste plaat…

Niet veel later een reactie van een alerte Jeffrey Goedgebuer. Hij herkent de vangst van Dimitri meteen. Geen toeval, gezien hij diezelfde vis ruim een maand voor de vangst Dimitri ook al mocht vangen. Foto’s tonen aan dat het inderdaad om dezelfde spiegel gaat. Ik ruik mijn kans, en vraag of Jeffrey toen ook detailfoto’s gemaakt heeft. Quasi meteen gevolgd door een messenger-bericht met extra fotomateriaal. Heerlijk wanneer op zo’n moment van twijfel alles vlot gaat en de speurtocht meteen kan verder gezet worden.

Een belangrijke detailfoto

Een belangrijke detailfoto

De detailfoto’s geven uitsluitsel. Uit de mogelijke matches kan met zekerheid de juiste plankfoto gehaald worden. Het betreft nummer 436, in 2011 uitgezet (Aquality) op het kanaal Gent-Oostende op de inmiddels gekende uitzetplek te Lovendegem.

Rechter- en linkerflank bij uitzetting, let op de vergroeiing van de rugvin en bijhorend miniem deukje in de rug

Rechter- en linkerflank bij uitzetting, let op de vergroeiing van de rugvin en bijhorend miniem deukje in de rug

Met een opgelucht gevoel open ik het Excel-archief van KGO. Routinematig sorteer ik op kolom ‘uitzetnummer’. Schrikken! Reeds vier meldingen van deze – op ’t eerste gezicht modale – spiegelkarper. En nee, geen meldingen vanop het kanaal Gent-Oostende, waar deze vis destijds werd uitgezet.

Het is Maiko Busschaert die in mei 2013 deze spiegel als eerste mocht vangen. Op de Leie, nota bene. Goed voor 6.25kg. Ruim twee jaren later volgt er een tweede melding (8.25kg) van deze spiegel, opnieuw op de Leie. Dan denk je toch dat deze spiegel er zijn draai gevonden heeft?

Maiko had in 2013 een eerste ontmoeting aan de Leie

Maiko had in 2013 een eerste ontmoeting aan de Leie

Vervolgens maken de cijfers een sprongetje naar 2017. In april 2017 is het Gunther Van Hove die de 436 opnieuw boven water brengt. Dit keer op de Coupure in Gent, goed voor precies twaalf kilogrammen, klaar voor de aankomende paai. Van paaien krijg je schijnbaar honger, want in juni 2017 laat de 436 opnieuw van zich spreken met een melding vanop de Watersportbaan. Daar kon Yves De Smedt ‘m immers strikken op 10.5kg. Intussen werd het wel duidelijk, de 436 bleek een echte zwerver (en geen vaste Leie-bewoner) te zijn!

2017 - Gunther

2017 – Gunther

2017 - Yves

2017 – Yves

Voor (Gunther) en na (Yves) de paai in 2017. Let op de verkleuring!

Brengt ons bij het begin. De vangst van Jeffrey in mei 2019 op de Leie. Toen op een absoluut topgewicht van 16.4kg. Gevolgd door de melding van Dimitri. Afgepaaid, en dus een duik in het gewicht. Dimitri noteerde 13.5kg.

Mei 2019, een gelukkige Jeffrey met de Zwerver op topgewicht

Mei 2019, een gelukkige Jeffrey met de Zwerver op topgewicht

Hebben we het laatste al gezien van deze vis? Neen. Heeft die vis zijn of haar topgewicht nu al bereikt, acht jaar na uitzetting? Neen. Het kan haast niet anders, de Zwerver zal in de toekomst nog opduiken. Wie graag een weddenschap aangaat, zet je geld maar in op mei-juni 2020 en ga maar in de buurt van de Watersportbaan zitten. Ook dan zal de Zwerver de drang voelen om er te paaien, en vervolgens weer uit te zwermen. Misschien wel weer naar de Leie!

Datum Ruime locatie Gewicht
Maart 2011 Lovendegem 1.2kg (uitzetting)
Mei 2013 Leie 6.25kg
Augustus 2015 Leie 8.25kg
April 2017 Coupure 12.0kg
Juni 2017 WSB 10.5kg
Mei 2019 Leie 16.4kg
Juni 2019 WSB 13.5kg

 

Two tone

Opvallend is de verticale verkleuring op de rechterflank. Een two tone, in visserstermen. Die two tones komen best veel voor, ook onder projectspiegels. We hadden al zo onze ideeën over het ontstaan ervan maar we toetsen dat graag aan wetenschappelijke kennis.
Van Gerwin Gerlach (Sportvisserij Nederland) kregen we een artikel met tekst en uitleg over dit fenomeen. (Bron: Het Visblad). Ik probeer het in begrijpelijke taal uit te leggen.

Een vis beschikt over sterk vertakte kleurstofcellen die kunnen samentrekken. Wanneer de uitgesproken donkere kleurstofcellen kleiner worden (samentrekking), dan gaat de kleur als vanzelf lichter worden. Bepaalde platvissen doen dit trouwens ‘bewust’, bij wijze van camouflage. Dat samentrekken van de kleurstofcellen wordt door het achterste deel van de hersenen aangestuurd via een zenuwbaan in het ruggenmerg. Als nu die zenuw in het ruggenmerg wordt beschadigd treedt verkleuring op. Wordt de staartwaarts gerichte zenuw geraakt, dan verkleurt dat staartgedeelte. Idem uiteraard voor de kopgerichte zenuw. Zo’n beschadiging van de zenuwbaan kan een genetische component kennen, maar ook een fysieke oorzaak hebben. Denk in dit laatste geval bijvoorbeeld aan de beet van een snoek of aalscholver. Zo’n beschadigde zenuwbaan is blijvend, waardoor de verkleuring ook blijvend is.

Vanuit onze ervaring kunnen we bevestigen dat het two tone-verschijnsel zelden of nooit (mocht je wel voorbeelden hebben, laat het ons weten!) al op plankfoto’s is te zien. Wel hebben we de indruk dat sommige typen meer aanleg hebben (het Brennen-type bijvoorbeeld), maar het komt bij elk type voor. Leggen we de foto’s van de Zwerver op een rijtje dan kunnen we concluderen dat ergens tussen april en juni 2017 de zenuw bij deze vis is geraakt en de twee tinten zijn ontstaan. Mogelijk is dat tijdens het paaifestijn gebeurd, maar dat is speculeren.
Wij vermoeden overigens sterk dat ook stress, bijvoorbeeld door verandering in waterkwaliteit of watertemperatuur maar ook door handelingen van een hengelaar, die verkleuring kan triggeren.

Mochten we aanvullende informatie krijgen dan zetten we graag nog eens een andere two tone in het zonnetje.

Wat zo’n zwerver ons niet allemaal bijbrengt, toch? Blijf ze melden!

Filip Matthys

FacebooktwittermailFacebooktwittermail